Door Jean-Michel Luyckx, Head Public Affairs Novartis België & Luxemburg
We zijn een natie van grote contrasten, mondig als het gaat over de exportproducten waar de wereld ons van kent, maar bescheiden als het gaat om het promoten van onze indrukwekkende - en groeiende - staat van dienst als innovator.
Van de saxofoon tot de eerste bruikbare anticonceptiepil1, België heeft een geschiedenis van innovatie en creatie. We zijn een belangrijke speler in de Europese ruimtevaartsector, onze automarkt is de op twee na snelst groeiende in Europa2, en we zijn een drijvende kracht in de biofarmaceutische sector, vooral op het gebied van radiofarmaceutica.
Een uitstekend voorbeeld is het Belgisch Studiecentrum voor Kernenergie en het Instituut voor Radio-elementen (SCKCEN), dat bijna een derde van alle radio-isotopen ter wereld3 produceert die gebruikt worden voor diagnostiek en kankerbehandelingen zoals radioligandtherapie (RLT).
RLT is een innovatieve en doelgerichte kankerbehandeling die gebruik maakt van nucleaire geneeskunde om tumorcellen heel gericht te behandelen en de impact op nabijgelegen gezonde cellen te beperken4,5. In ons land krijgen jaarlijks zo’n 70.000 mensen een kankerdiagnose6 . Door de precieze aanpak heeft RLT op lange termijn het potentieel om hun levenskwaliteit te verbeteren en hun levensduur te verlengen.
De bijdrage van België is enorm, maar we praten er niet genoeg over.
Laten we daar verandering in brengen.
De leiding nemen in de toekomst van radiofarmaceutica
Tijdens het zes maanden durende voorzitterschap van België van de Raad van de Europese Unie hebben we ons sterk gemaakt voor de toekomst van radiofarmaceutica - door met durf radio-isotopen bovenaan de agenda te plaatsen7. We kaartten cruciale uitdagingen aan zoals de ontwikkeling van radio-isotopen, hun beschikbaarheid, de werking van de reactoren, de financiële structuur van hun markt en de noodzaak voor een vernieuwd wetgevend kader.
Het initiatief had impact, maar we mogen niet in de val trappen om nu op onze lauweren te rusten. België moet voortbouwen op het momentum dat het creëerde. Ons land dankt zijn groei aan gedurfde stappen en steun voor innovatie. Dat is nu niet anders: we hebben alles in huis om van België een RLT-hotspot te maken en het potentieel van de nieuwe innovatie waar te maken. Dat komt patiënten ten goede, draagt bij aan een meer welvarende samenleving en aan een meer welvarend België.
Klinkt goed, toch? Laten we het dan hebben over de praktische zaken die nodig zijn.
Laten we innoveren - in plaats van praten over innovatie
Het leggen van de juiste fundamenten is van vitaal belang. Daarom moet het eerst gaan over hoe we het Belgische gezondheidssysteem kunnen voorbereiden op RLT, om de dreigende tragedie van onbenut potentieel te voorkomen.
Innovaties zoals RLT zijn niet in staat om hun volledige potentieel te bereiken als Europa niet beschikt over de nodige infrastructuur, middelen, processen, mensen en beleidslijnen om een nieuwe benadering van kankerzorg te integreren.
We kennen de obstakels waarmee Europa geconfronteerd wordt bij de integratie van RLT in de kankerzorg en hier in België proberen we de status quo te veranderen. Door bijvoorbeeld de negatieve vooroordelen over radioactieve behandelingen te bestrijden die clinici doen aarzelen om RLT toe te passen.
RLT geneest kanker nog niet, maar het bewijst dat innovatieve producten mensen met een vergevorderde ziekte maanden extra tijd kunnen geven. Tijd die ze anders waarschijnlijk niet zouden hebben gehad.
Het toont het potentieel dat we kunnen realiseren, mits de juiste focus.
Geen farmavallei zonder groei
Het verwelkomen en doen groeien van nieuwe technologieën zoals RLT vereist dat België een innovator blijft in de gezondheidszorg, met als doen om onze positie als farmavallei te bestendigen.
Zoals benadrukt in het “The future of European competitiveness”-rapport van Mario Draghi, zal de toekomst van Europa als economische krachtpatser en innovator ook worden gebouwd op de strategische pijler van de farmaceutische industrie.
Op vlak van biologische geneesmiddelen, weesgeneesmiddelen en geavanceerde therapieën moet Europa meer inspanningen leveren. Door publieke investeringen in O&O te verhogen, de private investeringen in O&O te stimuleren, het regelgevingskader te stroomlijnen en het maximale te halen uit de European Health Data Space (EHDS). Enkel dan kunnen we concurreren met globale spelers in sleuteldomeinen. Maar dat gebeurt niet zonder bewuste inspanningen.
Door onze blik naar de toekomst van België te wenden - en niet vast te blijven steken in het heden - kunnen we onze farmavallei voeden en een positief effect teweegbrengen voor al de innovatie in ons land. Geruggensteund door onze expertise, bloeiende faciliteiten, opinieleiders en opkomende biotechbedrijven die ons de kans bieden om een wereldwijde RLT-hub te worden.
In België werken meer dan 5000 toegewijde professionals in de nucleaire geneeskunde8, waarvan 350 specialisten in nucleaire geneeskunde. We produceren, scheiden en zuiveren 30% tot 35% van de wereldwijde vraag naar molybdeen-999, een cruciale medische isotoop. Tijdens piekperiodes kan dat zelfs oplopen tot 65%10.
Stel je voor welke impact we zouden kunnen hebben als we meer zouden kunnen doen?
Impact creëren vereist een voortdurende inzet en investering. Dat we RLT bestendigen als een gevestigd instrument in de behandeling van kanker en uiteindelijk streven naar het vergroten van de voordelen voor patiënten in België en de samenleving als geheel.
Momenteel zijn we de enige Europese lidstaat die RLT op grote schaal terugbetaalt, en we zijn van plan om partners in ons unieke ecosysteem te blijven betrekken om een wereldwijde hub te worden (van onderzoek tot klinische studies tot productie).
Voortrekkersrol: de voorbereiding van het gezondheidszorgsysteem
België is volop bezig met het uitbouwen van een sterke erfenis op het vlak van RLT voor gevorderde kankers - een bewijs van ons engagement om voor onze bevolking te zorgen en een gezondere samenleving uit te bouwen. Via het onlangs gelanceerde Belgische RLT-actieplan11 - ontwikkeld door meerdere belanghebbenden, waaronder professionals uit de gezondheidszorg, ziekenhuizen, onderzoeksinstituten, universiteiten, patiëntenverenigingen en overheidsdiensten - hebben we een reële kans om een voortrekkersrol te spelen in de voorbereiding van het gezondheidszorgsysteem. Enkel zo kunnen we patiënten nieuwe vooruitzichten bieden voor het verlengen van hun levensduur en het verbeteren van hun levenskwaliteit. Naast de economische voordelen voor de hele samenleving.
RLT geeft ons de kans om te veranderen. Om niet langer bescheiden te zijn over datgene waar we goed in zijn en waar we een wezenlijk verschil kunnen maken in het leven van mensen. En om onszelf uit te dagen om onze visie op een betere toekomst werkelijkheid te maken.
Hoe kijken we over tien tot vijftien jaar terug op dit moment? Ik hoop dat we dan fier kunnen zeggen dat we gebruik gemaakt hebben van het momentum rond RLT om onze voorsprong te behouden. En dat dankzij die keuze toekomstige generaties de langetermijnvoordelen van onze investering kunnen plukken.
Om een RLT-hub te worden, is de volledige inzet van België en de komende regeringen noodzakelijk. We moeten de sprong wagen en het RLT-actieplan in werking stellen. Aan de slag!
Jean-Michel Luyckx vervult de rol van Head of Public Affairs bij Novartis BeLux. In die functie werkt hij nauw samen met alle spelers binnen het gezondheidszorgecosysteem van België en Luxemburg. Zijn doel is om mee te bouwen aan een sterker gezondheidszorgsysteem, een betere samenwerking tussen verschillende belanghebbenden en de levens van patiënten te verbeteren. Met als heldere centrale drijfveer om baanbrekende innovaties sneller beschikbaar te maken voor patiënten. Voor hij Novartis vervoegde in 2021, bekleedde hij gelijkaardige functies bij andere bedrijven in de gezondheidssector. Jean-Michel heeft een indrukwekkende academische achtergrond met studies aan prestigieuze instellingen zoals het College of Europe, de EHSAL Management School, de Universiteit Zurich en de Universiteit Antwerpen.
